sustainable Archives - Europe House

Дали одржливата мода навистина е поскапа од брзата мода?

Едно од прашањата што најчесто ги добивам кога се разговара за одржливата мода е – Зошто се парчињата толку скапи? На прв поглед, објаснувањата и аргументите се повеќе од јасни, но кога ќе ја погледнеме подлабоко поголемата слика, неизбежно се поставува прашањето – Што е скапо? И дали одржливата мода навистина е поскапа од брзата мода?

Прво нешто што секогаш им го кажувам на луѓето кои само што тргнале на нивното одржливо модно патување е  – најодржливата облека е онаа што веќе ја имате во вашиот плакар! Ако сакате да додадете нешто во вашата гардероба или да ги размрдате комбинациите, сепак можете да го искористите максимумот од она што е веќе произведено. Позајмувајте или разменувајте со пријатели, разгледувајте низ вашите локални продавници за облека од втора рака или размислете за алтернативни начини, како изнајмување.

Но, што кога сакате нешто ново? Реалноста е дека термините како „свесно“, „еко“ или „одржливо“ не значат ништо сами по себе бидејќи термините не се регулирани од никаква трета страна. Тогаш, што значи „одржлива мода“? Одржливата мода во суштина се однесува на облека и додатоци што се произведуваат и/или до кои се пристапува на еколошки и општествено одговорен начин. Причината поради која зборот „пристапува“ е во дефиницијата за одржлива мода е бидејќи терминот не треба да се ограничува на правење или купување нови работи. Иако маркетинг кампањите за одржливост нè наведуваат да веруваме дека можеме да си го купиме патот до одржливост, тоа не е толку едноставно. Да, можеме да избереме да купуваме на поодржлив начин, но вклучувањето во одржливата мода не бара задолжително купување ништо ново.

Зошто евтината брза мода всушност скапо се плаќа?

Моделот за брза мода е изграден врз бесконечен циклус на прекумерно производство и прекумерна потрошувачка. Евтините цени од брендовите за брза мода се овозможени само затоа што овие брендови произведуваат во огромни количини. Иако компаниите не прават многу профит од секое парче облека, можат да профитираат стотици милиони, па дури и милијарди, бидејќи произведуваат толку многу. Дури и кога некои брендови за брза мода почнуваат да вклучуваат (мал) процент од рециклирани и органски материјали во нивните колекции, ова ниво на производство никогаш не може да биде одржливо. И, бидејќи брендовите за брза мода произведуваат во толку големи количини, можат да преговараат со фабриките за намалување на цените. Овие преговори ги потиснуваат платите на работниците и ги одржуваат безбедносните стандарди на работното место многу ниски.

Знам дека статистичките податоци не се најомиленото нешто за модните вљубеници, но дозволете да ви приложам неколку за да ја претставам појасно сликата за модната индустрија денес:

  • Се предвидува дека модната индустрија ќе истроши 25% до 30% од преостанатиот светски јаглероден буџет до 2050 година со сегашните стапки на раст.
  • 93 милијарди кубни метри вода и 98 милиони тони необновливи ресурси се експлоатираат секоја година за производство на текстил. Да, секоја година.
  • Облеката направена од синтетички влакна е одговорна за дури 35% од глобалното загадување со микропластика.
  • Текстилот е четвртата по големина „причина за притисок врз животната средина“ во ЕУ, според истражувањето на Европската агенција за животна средина.
  • Текстил во количина што ја собира во еден камион за ѓубре завршува на депонија или се согорува секоја секунда.

Дали бавната мода навистина е поскапа?

Едноставните, јасни, видливи и опипливи одговори на прашањето зошто една кошула, на пример, произведена по начелата на бавната, одржлива мода, е поскапа од кошула на бренд за брза мода, се следните:

  • Подобриот квалитет има повисока цена
  • Поскапо е да се произведува количински помалку
  • Одржливото работење значи праведни и фер плати за сите засегнати
  • Занаетчиските и рачни изработки бараат повеќе време и човечки вештини
  • Цената на органските, сертифицираните ткаенини, алтернативните и рециклирани материјали доаѓаат со висока цена

Тука доѓа на ред промената на нашата перспектива за она што е „скапо“. Навиките на купување се сменија многу низ годините, а голем удел во тоа играше достапноста на новата облека. Модата навистина беше статусен симбол во децениите пред индустриската револуција. Добро скроената облека беше идентитет на богатите. И иако правењето облека беше поевтино, купувањето облека од масовно производство стана поудобно. Модата беше исто така најисплатлив начин за учество во општеството.

Денес, брзата мода и социјалните мрежи нè натераа да веруваме дека е нормално да купуваме 52 микросезони годишно. Социјалните медиуми имаат огромна улога кога станува збор за прекумерната потрошувачка и културата на влијание. Тоа ја поттикнува стигмата околу повторното носење облека откако еднаш ќе се сподели на интернет. Што е уште полошо, овие ултрабрзи модни брендови ни го испраа мозокот да мислиме дека е во ред да носиме нешто еднаш, а потоа да го фрлиме затоа што не чинело доволно за да го цениме.

Дали одржливата облека треба да стане евтина?

Додека луксузната одржлива облека (која понекогаш е дури и рачно изработена) е прилично скапа, не сметам дека е неразумно некои брендови да наплаќаат 2.000 денари за маичка. Мојата логика е дека не можам (сега веќе и не сакам) да купам 5 маички од 2.000 денари, како што би ги купила кога би биле (и до 10 пати) поевтини, како оние во продавница за брза мода. Но, бидејќи свесно купувам една нова маичка годишно, маичка која знам дека добро ми стои, дека е квалитетна и ќе издржи многу перења, дека можам да ја комбинирам на многу начини, дека е од материјали пријатни за околината, дека сите луѓе во процесот на нејзиното производство биле фер платени и дека со нејзиното купување поддржувам локален бизнис, тогаш 2.000 денари за едно навистина добро парче облека ми звучи како паметен избор. Ова е мајндсетот на бавната мода што го усвоив и со кој општеството треба повеќе да се запознае.

Мојот одговор е: Не, облеката не треба да биде толку евтина како што е сега. Хипотетички, ако одржливите брендови станат евтини како „нормалните“, тогаш луѓето сè уште би ја купувале истата количина облека како што прават сега, и веројатно ќе ја фрлат по неколку носења бидејќи им станала здодевна. Правејќи ги работите толку евтини како што се сега, создаваме и поттикнуваме „општество на отфрлање“.

Ако нешто чини малку повеќе (како порано), луѓето повеќе би се грижеле за работите кои ги поседуваат. Затоа што сега, ако парчето облека е скинато или има неисправен патент, се чини полесно е да го купиме/нарачаме ново, отколку да го поправиме. Порано, без масовното производство што го имаме сега, облеката беше поскапа. Нашите баби и дедовци купуваа облека и ја носеа со децении. Но, сега не сакаме да бидеме „демоде“.

Иако одржливата облека треба да стане подостапна за повеќе луѓе, цените не треба да се спуштат на цените на брзата мода. Запомнете дека одржливоста не е сè или ништо. Направете што можете во рамките на вашите можности. Сигурна сум дека не ви требаат стотици парчиња облека во плакарот.

https://www.instagram.com/p/CUf2A77M5ZJ/

Да ја направиме одржливата мода поинклузивна

Се согласувам дека некои брендови се прескапи, па колку и да штеди некој, нема да може да си ги дозволи. Сега, овие брендови навистина треба да станат поевтини ако сакаме да ја направиме одржливата мода поинклузивна. Зголемената побарувачка е навистина единствениот начин да се направи етичката облека подостапна за повеќе луѓе.

Има една работа што многу луѓе ја забораваат. Кога нарачувате онлајн или одите во продавница за брза мода и купувате 10 производи на нив, трошите доста пари. Но, бидејќи сте купиле толку многу облека, секое парче не изгледа толку лошо. Дури кога ќе го погледнете подобро или ќе почнете да го носите и перете, излегуваат на површина сите маани и недостатоци.

Не заборавајте дека не се работи само за купување етички и одржливо изработена облека. Се работи за купување помалку и одржување на тоа што веќе го имаме. Затоа, наместо да имате гардероба исполнета со евтина облека (од која половина не ја ни носите), поседувајте помала колекција која е квалитетна и која навистина ја сакате.

Автор: Александра Спасеска (https://www.instagram.com/aleksandrina_vezilka/?hl=en)

Илустрација: Моника Стојановска (https://www.instagram.com/_moooki/?hl=en)

Паметен шопинг: Како ѝ помагаш на Земјата со твоите модни избори?

Во време кога сме соочени со последиците од климатската криза и секој природен ресурс е важен повеќе од кога било, одржливоста веќе не е прашање на избор или животен стил, туку на совесност и граѓанска одговорност кон планетата Земја.

За еден производ да го освои потрошувачот, веќе не е доволно да биде добар. Купувачите сакат многу повеќе од квалитет – честопати бараат и поддржуваат производи и брендови кои имаат слични вредности со нивните. Ова се чини е очигледно. Зошто би поддржувале бренд со нашата куповна моќ, ако не се согласуваме со неговите општествени и еколошки вредности? Соочени со климатската криза, чии последици веќе се чувствуваат насекаде низ светот и дојдоа до сечиј праг, оние кои навистина се грижат, се подготвени да ги согледаат последиците на купувачките навики.

Можеби помислувате, како моето самоизразување преку модата придонесува за поодржлива иднина? Модата е една од највлијателните индустрии во однос на социјалните и политичките влијанија. Во целиот свет, потрошувачите купуваат околу 80 милиони нови парчиња облека секоја година, според документарецот The True Cost. Ова исто така значи дека денес, ние како потрошувачи купуваме 400 проценти повеќе облека отколку пред 20 години! Големината на модната потрошувачка и производство денес има значителен ефект врз нашата планета и заедниците во неа. Имаме тенденција да купуваме повеќе облека затоа што имаме тенденција лесно да се ослободуваме од облеката што веќе ја поседуваме.

Твојата моќ како потрошувач

Модната индустрија е еден од најголемите виновници во поглед на загадувањето на животната средина. Според Агенцијата за заштита на животната средина на САД, 26 милијарди текстил завршуваат на депонија секоја година. Да бидеме реални, ниту ваквите фрапантни бројки нема да ги спречат повеќето луѓе преку ноќ да се свртат кон брендови и дизајнери кои негуваат одржливи практики. Голем дел не се подготвени ни да се откажат од купувањето од брендови на брза мода. Но, многу луѓе сакаат да направат промена на подобро. Да ја парафразирам Ен Мари Боне, која ова оригинално го има кажано за нула отпад напорите: Не ни требаат неколкумина кои совршено практикуваат одржлива мода. Ни требаат милиони кои го прават тоа несовршено.

Д-р Мет Џонсон, професот на Меѓународната бизнис школа Халт и основач на блогот за невромаркетинг Pop Neuro, вели: „Има сѐ повеќе докази дека потрошувачите се под влијание на напорите за одржливост на брендовите кои ги избрале и се подготвени да платат повеќе за производи од бренд за кој веруваат дека е одржлив, отколку за бренд кој не е“.

Вредноста за парите и леснотијата во купувањето остануваат одлучувачки фактори во донесувањето одлука дали нештото ќе биде купено, но одржливста станува сѐ позначаен фактор. Резултатите од истражување од 2019 година што го предводеше Hotwire, покажаа дека 47% од интернет корисниците ширум светот прекинале да користат услуги и/или производи од бренд(ови) чии вредности се косат со нивните. Заштитата на животната средина котира највисоко на листата со причини. Можеби на прв поглед одржливата мода не делува како примамлив бизнис модел, но немањето еколошки одржлив аспект на бизнисот, денеска може да ве исфрли од работа.

Кога купуваме парче гардероба, моден додаток или обувки од одржлив бренд, ние плаќаме многу повеќе од производ – ја плаќаме целата еко-социо-економска приказна околу него, директно учествуваме во поддршката на практики во кои веруваме, на тој начин инвестирајќи во нивната, но и во својата иднина.

Како да препознаеш вистински одржливи брендови?

За да можеме да бараме отчетност од брендовите и да процениме колкави и колку искрени се всушност нивните напори да ги сменат своите практики во „позелени“, треба да знаеме што е реално потребно за да се случи тоа.

Агенцијата за заштита на животната средина на САД како напори за одржливост на еден бизнис ги смета создавањето и одржувањето на услови во кои луѓето и природата можат да коегзистираат во продуктивна хармонија, со цел да ги поддржат сегашните и идните генерации.

Имплементирањето на одржливоста во бизнисот може да биде тежок залак за голтање. Многу брендови сметаат дека се премногу мали за да можат да бидат 100% одржливи и да го соопштат тоа без сомнеж и со гордост. Во никој случај не го охрабрувам greenwashing како „метод“ за учество во одржливата реалност, но верувам дека секој поеднец и бизнис може да направи и најмали промени во насока на транспарентност и одржливо работење.

За да може еден моден бренд да се квалификува како одржлив и етички, мора да работи со материјали и практики што не се штетни за животната средина, вработените да бидат соодветно платени, односно да биде вреднуван нивниот труд и да се почитувани нивните човекови и работнички права, и брендот во своето работење да го минимизира јаглеродниот отпечаток, користејќи обновливи извори на енергија.

Дополнителни „поени“ се добиваат со користење на локални суровини и работна сила, како и со спроведување на ефикасни филантропски и општествено одговорни практики, како донации во добротворни цели и вработување лица од социјално ранливи категории или лица со различна способност. И секако, да се биде транспарентен во сите овие процеси.

Вредност наспроти цена во модните избори

Сигурно сте се прашале: зошто е одржливата мода толку скапа? Се разбира дека имате право да го прашате тоа и треба да добиете транспарентен одговор.

Кога размислуваме за одржлив живот, важно е да се разбере вистинската цена на предметите што ги купуваме. Кога ќе ја погледнете етикетата со цена, разбирливо е  да бидете збунети или фрапирани од, понекогаш, драматичната разлика во цената помеѓу брзата и одржливата мода.

За жал, иако одржливо изработените предмети стануваат сѐ попопуларни, тие не се стандард во производството. Во ова интензивно капиталистичко општество, повеќето бизниси преземаат чекори за да се осигураат дека можат брзо да произведат конкурентни производи и да ја зголемат продажбата. Она што не се гледа во таа цена е влијанието врз животната средина или луѓето во синџирот на снабдување – од земјоделците до шивачите и работниците во фабриките.

Правењето отстапки за да се намалат трошоците може да вклучува користење на детски труд и плаќање мизерни плати на работниците во фабриките. Всушност, модната индустрија насочува повеќе пари кон подгревање на модерното ропство од која било друга индустрија, покрај технолошката.

Брзото производство на облека е исто така еден од примарните придонесувачи на глобалното загадување. Модната индустрија е одговорна за 10 проценти од светските емисии на јаглерод, што е повеќе од емисиите од сите меѓународни летови заедно! Брзата мода, исто така, произведува 20 проценти од глобалната отпадна вода, што во најголем дел е предизвикана од токсични текстилни бои. Оваа боја се пробива во екосистемите, а микровлакната од неодржливи ткаенини (како полиестер) ги загадуваат нашите води уште повеќе.

Правењето отстапки од фер работењето им овозможува на бизнисите брзо да направат многу предмети и да продаваат повеќе по пониска цена. Алтернативата – да се има одржлив синџир на снабдување – значи да се произведува помалку и да се продава по повисока цена. Огромна штета стои зад цената на неетички направените предмети. Мораме да се запрашаме: Ако некоја компанија ги експлоатира луѓето и планетата за да обезбеди ниски цени и брза заработка, дали облеката е навистина поевтина? Можеби е, ако гледаме само во паричникот, но трајните влијанија врз животната средина и општеството се непроценливо скапи.

Ќе бидам искрена, некои брендови за одржлива облека се неверојатно скапи, и ова ме спречува да купувам многу работи по целосна цена. Меѓутоа, бидејќи долго време ја следам модната индустрија, можам да ви ветам дека кога купувате од одржливи брендови, вашите пари одат за фер плати за вработените, за етички пристап кон снабдувањето со суровини, а неретко и во добротворни цели и/или иницијативи за промовирање и помагање на одржливоста во поширок поглед. Ова е причината зошто се обидувам да пазарам од одржливи компании/брендови/поединци секогаш кога можам, така што ако сакам да купам нешто ново, знам каде да одам прво.

Исто така, се обидувам да не ги споредувам цените на брзата мода со трошоците за одржливо изработени производи, бидејќи критериумите не се исти. Познавањето на вистинската цена зад предметите всушност ме охрабри да избегнам купување нови. Во најголем дел, се држам до купување од втора рака, разменување и пренамена. Веќе има многу отпад од облека и производи во депониите, и сметам дека е подобро да ја користам повторно и да ја пренаменам пред да купам нова. Плус, ми заштедува многу пари!

Зошто се важни твоите модни избори?

Не смееме да заборавиме дека одржливоста како вредност е еден вид модна изјава, покрај тоа што е еколошка и економска. Вашиот моден избор може да направи големо влијание врз многу животи – од луѓето вклучени во целиот процес на производство до луѓето околу вас. Секој од нас влијае врз средината, па со секое парче што го носите на вас, вие испраќате порака, давате потврда, давате поддршка.

Модата е многу повеќе од само облека, сѐ повеќе овој термин се поврзува со транспарентност, човековите права и општествената одговорност. Модата е искуство и моќна форма на самоизразување што е важно за позиционирање на нашите лични вредности и како се гледаме себеси во општеството. Може да има приказна зад секоја кошула, фустан, торба или додаток што ги носиме.

Начинот на кој се изразуваме преку модата може да обезбеди влијателна платформа за да доведе до промени кон повеќе етички и одржливи практики во синџирите на снабдување. Самоизразувањето преку модата еволуираше во нешто поголемо-избор и начин на живот.

Автор: Александра Спасеска
Илустрација: Моника Стојановска

Subscribe To our newsletter!