Висар отсекогаш знаел дека сака да се занимава со креатива работа. Тој е дел од проектот Future of Europe кој беше изложен во East Gate Mall

Тој е музичар, диџеј, графички дизајнер. Вели: „Никогаш не дозволувајте да ви ја одземат слободата“! Висар Мехмед својата креативност ја изразува преку повеќе уметнички имиња кои се дел од неговото алтер его. Како диџеј настапува под името Aka Thesuar, како дрег-кралица под името Вера Вендета. На прашањето која младинска европска цел најдобро го опишува, тој вели: ментално здравје и добросостојба. Мехмед е дел од изложбата Future of Europe отворена во East Gate Mall.

Висар отсекогаш знаел дека сака да се занимава со креативна работа. Родителите инсистирале да студира медицина и да стане доктор или да работи професија од која добро ќе заработува. Но, тој сонувал да стане музичар. Како дете замислувал дека свири гитара, но бидејќи е левучар, тешко успевал да го совлада инструментот.

– Бев одлучен да се запишам во средно музичко. Така почнав подобро да се разбирам себе си… односно колку што може млад човек на 15 години да се спознае себеси… – вели Висар.

Дошло време да се запише на факултет. Сметал дека со Факултет за музичка уметност нема многу да постигне, бидејќи не сакал да биде професор по музика, туку да се занимава со други нешта. Решил да студира графички дизајн и за кусо време сфатил дека визуелните работи му лежат, дека е многу креативна личност. Додека студирал почнал да создава авторска музика.

– Беше штета да ги отфрлам тие 4 години поминати во музичко, па почнав да користам мултимедијални програми. Во тоа време бев вљубен, но ми беше скршено срцето. Таа болка почнав да ја преточувам во музика што ја споделував со моите најблиски. Имав преубав фидбек и бев охрабрен да продолжам со музика. И така го направив мојот прв албум – вели Висар.

Во средно научил да свири клавир што многу му помага во создавањето музика. Стилот никогаш не му е статичен – почнал со дарквејв, па експериментирал со трипхоп. Сега се обидува да создава мејнстрим музика. Бидејќи студирал графички дизајн, овие искуства ги искористил за визуелните ефекти што ги прави сам. Вели дека тоа му е полесно, зашто во Скопје е тешко да се соработува со други артисти.

– Сите сме во креативна криза кога се работи за соработка. – вели Висар.

Првиот самостоен настап му бил во 2018 година во Музејот на современата уметност во Скопје. Таму го промовирал првиот првиот албум. Вели дека оваа промоција за него била ослободување, бидејќи до тогаш се плашел да каже како се чувствува.

– Тој настан ми го промени животот, ме охрабри да бидам најквир уметник што можам да бидам. Ме гледаат чудно, како изгледам, пеам, врескам, скокам, сè може да биде дел од мојот перформанс. Немаше многу луѓе, но тие што беа, беа моите најблиски. Мило ми е што мојата фамилија беше таму за да сфати кој сум. Понекогаш зборовите не се доволни, требаше во живо да видат кој сум и што работам. Затоа уметоста е совршен начин на комуницирање. – вели Висар.

Вера Вендета е едно од неговите алтер-ега, а се случило кога имал криза на идентитетот, кога трага по себеси, сè додека не сфатиле дека е квир. Со блиските со кои работел во тоа време сфатиле дека во Скопје нема дрег-култура, па ја формирале првата дрег-куќа и го организирале првото шоу.

– И дотогаш сум настапувал, но ми беше првпат во улога на пренагласена верзија на жена. Уживам кога сум Вера Вендета. Преку нејзиниот лик можам да правам нешта што не можам како Висар или Aka Thesuar. Таа има друга моќ, моќта на другиот пол, тогаш сум друга персона. Мислам дека тоа е многу кул и многу е забавно. Целата дрег-уметност е експлицитна и верувам дека на стрејт луѓе им е многу драматична. Но, верувајте, не правиме ништо невообичаено, станува збор за глумење. Ако актерите работат по скрипта, сценарио, јас сам го измислувам и креирам ликот. – објаснува Висар.

Тој смета дека квир-културата во Скопје постои во некој мал процент, но тоа е разбирливо бидејќи овие луѓе доаѓаат од маргинализирани групи. Сепак, смета дека ако не преземат нешто, би постоеле без никакав причина.

– Затоа почнавме иницијатива за нешто што ќе биде зачеток на квир-култура. Не дека не постоеше, но беше повеќе во делот на активизам, многу статичен и не беше забавен. Постоеше на семинари, на панел дискусии. За мене квир-културата е една од најважните супкултури, зашто можам на свој начин најдобро да се претставам тоа што сум. Не е само Вера Вендета, туку и Aka Thesuar и Висар, сето тоа сум јас. – вели Висар.

Маја веќе десет години активно работи со реупотреба на материјали, а нејзината последна колекција е целосно изработена од електронски отпад. Таа е една од инспративните млади луѓе вклучни во проектот Future of Europe на Europe House Skopje.

„Тоа што е ѓубре за еден човек е богатство за друг.“ Ова е мотото на младата уметница и дизајнерка на накит Маја Стојковска која им дава убавина, всушност втор живот на нештата што завршуваат на отпад. Откако памети, има интерес и љубов кон накитот. Се сеќава на првите обиди да направи ѓерданче со редење мониста или алка со моделирање во глина. Па следувале години и опити со различни материјали и техники. Дел од нив ги совладала самостојно, а дел и како чирак кај еден мајстор во Старата скопска чаршија.

Маја е една од инспративните млади луѓе вклучни во проектот  на Europe House Skopje, во чии рамки беше отворена изложба во East Gate Mall. Од младинските европски цели, таа ја одбра „Одржлива зелена Европа“. Свесна дека нашата планета има исцрпни ресурси таа е децидна дека нашата активност мора да ги почитува еколошките граници за да избегнеме последици што може да го загрозат целиот живот на планетата.

Маја веќе десет години активно работи со реупотреба на материјали, а нејзината последна колекција е целосно изработена од електронски отпад.

– Уште при првите буричкања низ скопскиот бувјак, одредени стари, употребувани предмети ми го привлекуваа вниманието заради нивните текстури, форми и бои кои во мојот ум отсликуваа замисли за нов живот, со нова примена во светот. Така, почнав да ги собирам овие напуштени сирачиња од модерните домаќинства и да им давам привремено засолниште, додека не созреат во парчиња накит. – раскажува Маја.

Процесот на изработка е релативно долг и почнува со препознавање на суровини во предмети од „втора рака“, било тоа да се нешта на продажба на пазар, фрлени на улица, одмиени од бран на плажа или од која било причина да завршиле на отпад. Во нејзините очи се формира слика за нивната иднина. Оние за кои има појасна претстава во што би се претвориле, ги собира, ги складира и ги категоризира според боја, големина, форма или текстура. Голем дел од нив е потребно да бидат внимателно расчленети, исчистени и доведени до состојба во која ќе бидат безбедни за работа и користење.

– Од овие предмети произлегува најголемиот дел од материјалите кои повторно ги употребувам, но на неконвенционален начин. Рачно ги оформувам и трансформирам во нови предмети и им доделувам нови улоги во нивното повторно постоење. Така, едно пластично делче од расипани слушалки може да се претвори во беџ или еден алуминиумски ладилник за компјутер може да стане обетка. – објасува Маја.

Од младинските европски цели таа ја одбра „Одржлива зелена Европа“. Маја смета дека неорганскиот тврд отпад содржи елементи токсични за почвата, воздухот и водите, особено кога е неправилно управуван и складиран. Според неа, самото управување со овој тип на отпад придонесува неверојатно висок процент на емисии на зелени гасови во атмосферата, што дополнително и наштетува на животната средина. Според Обединетите нации, секоја личност произведува околу 7,5 кг електронски отпад годишно или околу 57 милиони тони на светско ниво. Од сиот овој отпад само околу 17 отсто е правилно собран, обработен и рециклиран.

– Со брзиот развој на технологијата и краткиот животен век на електронските производи, акумулацијата на електронски отпад е во пораст, но овој вид на отпад сè уште е недоволно актуелизиран како сериозен проблем. Низ мојата работа со електронски отпад како основна суровина за повторна употреба сакам да посочам кон тешкотиите при рециклирање и реупотреба на овој тип на отпад и да предложам начин на кој би можеле да трансформираме нешта кои имаат наследно негативно влијание врз животната средина во нешта кои се убави и корисни. – објаснува Маја.

Таа е децидна дека луѓето мора да се освестат и да сфатат дека нашата планета е конечна, дека нејзините ресурси не се неограничени и дека нашите активности треба да ги почитуваат границите на животната средина за да се избегнат или барем да се ублажат последиците кои би можеле да го загрозат целиот живот на Земјата. Концептот за реупотреба на материјали и циркуларниот пристап во создавањето на накит се само еден мал пример кој содржи огромен потенцијал ако се примени на повисоко ниво, да придонесе кон промена на перцепцијата за огромното влијание што отпадот го има во нашите животи и да поттикне кон одговорно однесување, приспособено кон одржлив развој и заштита на животната средина.

Учеството на изложбата Future of Europe за неа е позитивно искуство. Маја смета дека се потребни повеќе вакви настани каде млади креативни личности ќе може да се изразат на теми кои актуелизираат општествени проблеми, ќе имаат простор и време за размена на идеи и соработки со конкретни акции за подигнување на свеста кај граѓаните и државните институции, како и изнаоѓање соодветен одговор. Во моментот, покрај иницијативата со електронски отпад што во континуитет се надградува, Маја работи на уште две колекции.

– Почнав проект за соработка со уметници, сликари и вајари: користам дел од нивните четки, палети со бои и други алати и материјали што повеќе не ги користат, а истовремено и со керамички плочки што во последните седум години ги собирам од бреговите на Охридското Езеро. – објаснува таа.

Денес постојат многу начини на кои што може да се дојде до информација па дури и да се научи некоја вештина. Неформалното образование е сè позастапено и тоа е одлично сè додека сериозно се пристапува кон него, велат младите инспиративни жени кои се дел од проектот „Future of Europe“.

Поттикнати од идејата да создадат концептуална продавница и дизајн студио што ќе прерасне во инспиративно место што ќе нè потсетува дека малите работи го прават моментот голем,  Викторија Ланговска Хајредин и Магдалена Аврамовска во 2013 година го основале студиото со впечатливо име – „Преплет“. Сакале да создадат место каде секој ќе може да го пронајде совршениот и уникатен подарок за себе или за некој близок. Пет години подоцна како  дизајнер/проект менаџер во работата им се приклучува и Емилија Ланговска. Овие три млади и успешни жени се креативни, истрајни, незапирливи. Предводени од мотото „Малите нешта го прваат моментот голем“, тие сметаат дека квалитетното учење е една од клучните младински европски цели.

– Секој треба да има универзален пристап до квалитетно образование. Така младите ќе се развијат во одговорни личности и преку нивното вклучување во општествените движења ќе се пронајдат себеси обезбедувајќи сопствен и просперитет на општеството во кое се наоѓаат – велат тие.

Викторија е дипломиран дизајнер на ентериер, Магдалена е дипломиран графички дизајнер, а Емилија е магистер по архитектура и дизајн.

– „Преплет“ како идеја се роди уште во студентските денови кога јас и Магдалена започнавме заедно да изработуваме плетен накит и други модни додатоци. Преплетувањето на конците ни беше асоцијација на сите идеи, техники и креации кои се спојуваат, преплетуваат во едно и формираат најразлични производи. Оттаму и произлезе името „Преплет“ – раскажува Викторија.

 

Во изминатите години низ студиото поминале илјадници креативни пораки и фрази, без разлика дали потоа биле аплицирани на производи, споделени на социјални мрежи или, пак, разменети со најразлични соработници. Производите на рафтовите постојано се менуваат, а ќе видите постери, шолји, нотеси, тефтери, перничиња, тематски комплети, торби, лампи и уште многу други нешта. Според Магдалена, секој производ носи одредена порака која соодветно ја вметнуваат и од дизајнерски и од симболичен аспект. Тоа е нивниот препознатлив знак кој го имаат уште од почетокот кога почнале да го градат брендот.

 

– Секој што поседува производ на „Преплет“ се поврзува со пораката на свој, индивидуален начин и со тоа производите имаат многу поголемо значење и симболика. Токму затоа пораките ни се главниот двигател при креирањето на производите и приказната која ја градиме со секоја колекција – објаснува Магдалена.

 

Студиото „Преплет“ е дел од проектот Future of Europe што Europe House Скопје го организира во „Ист Гејт Мол“. Младите инспиративни жени се благодарни што добиле уште една можност да ја презентираат својата работа во која имаат вложено огромна љубов и труд. За проектот тие го избраа токму квалитетното учење (Quality learning) како една од младинските европски цели. Тие сметаат дека со квалитетно учење се прошируваат видиците и се отвораат хоризонтите. Колку поквалитно и темелно се пристапува на одреден проблем, толку појасна слика може да се направи за тоа што би требало да се промени и на кој начин да се постигне тоа.

 

– „Со ова сознание секогаш сме еден чекор поблиску до целта. Денес постојат многу начиниза да да се дојде до информација па дури и да се научи некоја вештина. Неформалното образование е сè позастапено и тоа е одлично сè додека сериозно се пристапува кон него.“ – дополнува Емилија.

 

Изминатите години почнале да соработуваат и со други помали креативни студија и дизајнери. Така се овозможува пласман и на нивните производи, од друга страна се надополнува целосното искуство на купувачите. Во последниот период се фокусирани на нивниот најнов проект – „Подаромат“.

 

– Овој проект го започнавме пред неколку месеци и вклучува брза и лесна продажба на нашите производи и пакувања во посебни машини кои го носат името „Подаромат“. Целта ни е да поставиме „Подаромати“ на повеќе локации и на крајниот купувач покрај решавање на проблем, да му овозможиме лесно и забавно искуство – вели Викторија.